( زاده ۱۲ آبان ۱۲۹۸ تهران -- درگذشته ۱۰ مهر ۱۳۹۴ تهران) بنیانگذار و مدیر پیشین انتشارات امیرکبیر
عبدالرحیم " تقی" جعفری، بنیانگذار مهمترین و گستردهترین مؤسسه خصوصی چاپ و انتشار کتاب در تاریخ ایران و خاورمیانه است که تا سال ۱۳۵۸ دارنده و گرداننده این بنگاه انتشاراتی بود و در سال ۱۳۵۸ به حکم دادگاه انقلاب، سازمان تبلیغات اسلامی، مؤسسه انتشارات امیرکبیر را تصرف کرد.
وی که پدرش پیش از تولد او بهمشهد رفت و هیچگاه بازنگشت، ناگزیر در غیاب پدر، نام خاندان مادر را بر پسر نهادند: «عبدالرحیم استاد محمدجعفر» وی بعداً نام خانوادگی خود را به «جعفری» تغییر داد.
او کار را از کتابفروشی روی پلههای مسجدشاه در بازار تهران آغاز کرد و با رها کردن درس، به کارگری رویآورد و چندی بعد، در چاپخانه «علیاکبر علمی» به کار مشغول شد. در همان زمان با پیشنهاد علمی، با دختر برادر وی ازدواج کرد و زندگی مستقلی تشکیل داد. از آنجا که کارگری و کارمندی، بلندنظری و روحیه دوراندیش او را ارضاء نمیکرد، با ده ـ دوازده هزار تومان پس انداز، در ۲۸ آبان ۱۳۲۸ در اتاقی در طبقه دوم چاپخانه آفتاب، انتشارات امیرکبیر را پایهگذاری کرد. با درایت و حسن مدیریت وی، طولی نکشید که انتشارات امیرکبیر بهیکی از بزرگترین مؤسسات چاپ و نشر کتاب در کشور تبدیل شد، تا جایی که میتوان او و بنگاه انتشاراتیاش را، یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین عوامل تحول فرهنگی ایران در پیش از انقلاب نام نهاد. جعفری در این دوران، میکوشید تا در حوزههای مختلف، کاستیهای موجود در زمینه کتاب را مرتفع سازد.
لادن پارسی در این خصوص مینویسد:
«جعفری که سر نترس، ذهن اقتصادی و دل بزرگی دارد، علاوه بر تأسیس انتشاراتی، چاپخانه و چندین کتابفروشی، در دوران [تصدی] خانلری بر وزارت فرهنگ و هنر در ۱۳۴۲ و در زمانی که کتابهای درسی سامانی نداشتند، با تأسیس شرکتی متشکل از چند ناشر و چاپخانهدار، چاپ و انتشار کتابهای درسی دوره دبیرستان را بهعهده گرفت و در کمتر از یکسال چاپ، پخش و توزیع کتابهای درسی در سراسر کشور را قانونمند کرد. پس از ۱۲ سال تلاش در حوزه، کتابهای درسی به امیرکبیر برگشت و به زودی شرکت کتابهای جیبی و انتشارات ابن سینا و ... را ضمیمه امیرکبیر کرد.»
اموال جعفری و مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر در سال ۱۳۵۸ مصادره شد. وی در کتاب خاطراتش، چندین بار به بعضی از موارد اتهامش مانند: انتشار کتابهای صادق هدایت و بزرگ علوی؛ انتشار چهار جلد «تاریخ اجتماعی ایران» انتشار کتاب «مردان خودساخته» که در آن به رضاشاه بهعنوان یکی از مردان خودساخته پرداخته شده بود؛ انتشار کتابهای علی دشتی؛ انتشار کتاب «شاه جنگ ایرانیان» نوشتن نامه بهشاه برای دریافت طلب، از شرکت طبع و نشر کتابهای درسی ایران؛ چاپ تصویری از او و همکارانی که در تهیه و نشر «شاهنامه امیرکبیر» سهیم بودند در کنار فرح پهلوی و داشتن سهام شرکت سهامی افست، که سهامدار عمدهاش سازمان شاهنشاهی بود، اشاره میکند. اما چنانکه جعفری نوشته، مهمترین دلیل بازداشت، زندانی شدن و مصادره اموال او مشکلاتی است که با اسماعیل رائین پیدا کرده است.
عبدالرحیم جعفری در ۹۶ سالگی درگذشت.
نظرات شما عزیزان: