** متواضع و فروتن باش.

 ** گاهی فراموش کن.

** قدرت بخشندگی را از یاد مبر.

  ** دوستی های قدیم را دوباره تازه کن.

** سعی کن زندگی همواره برایت پیام داشته باشد.

 ** کتاب مورد علاقه ات را برای بار دوم بخوان.

 ** طوری زندگی کن که روی سنگ قبرت بنویسند:

شخصی که از هیچ چیز در ز‌ندگیش پشیمان نبود.

** بدان در چه وقت باید سکوت کنی... 

 ** تا وقتی شغل بهتری پیدا نکرده ایی شغل فعلیت را از دست نده

 ** سعی کن مفید ترین و با احساس ترین آدم روی زمین باشی

 ** از کسی کینه به دل نگیر

 ** برای تمام موجودات زنده ارزش قائل شو

 ** شکست را به راحتی بپذیر.

 ** وقتی پیروز شدی فخر فروشی نکن.

 ** خودت را در گیر مسائل بی اهمیت نکن.

** هرگز به کسی نگو که خسته و افسرده به نظر می آید.

 ** همیشه به قولت وفادار باش.

 ** تا می توانی جدایی ها را به وصل تبدیل کن.

 ** عادت کن که همیشه حتی زمانی که ناراحت هستی خودت را سرحال نشان دهی.

 ** زندگی را سخت نگیر.

 ** هیچ وقت قمار بازی نکن.

 ** وقتی با کار سختی روبرو شدی به خودت تلقین کن که شکست غیر ممکن است.

 ** از وسایلت به خوبی محافظت کن.

** انتظار نداشته باش که پول برایت خوشبختی بیاورد.

 ** برای تغییر دادن دیگران بیش از این تلاش نکن.

 ** همیشه خوش ظاهر و شیک پوش باش.

 ** پلها را از بین نبر شاید مجبور شوی بار دیگر از رودخانه عبور کنی

 ** گاهی برای خودت سوت بزن.

 ** شجاع باش، حتی اگر نیستی وانمود کن که هستی، هیچکس نمی تواند تفاوت بین این دو را تشخیص دهد.

 ** هیچوقت سالگرد ازدواجت را فراموش نکن.

 ** به کسی کنایه نزن.

 ** از بین کتاب هایت آنهایی را امانت بده که بازگشتشان برایت مهم نباشد.

 ** به بچه هایت بگو که آنها فوق العاده اند.

 ** سحر خیز باش

 ** سعی کن همیشه خیلی هوشیار باشی، شانس گاهی اوقات خیلی آرام در می زند.

 ** همیشه ساعتت را پنج دقیقه جلو بکش.

 ** کسی را که امیدوار است هیچگاه نا امید نکن شاید تنها داروی او باشد

 ** وقتی با بچه ها بازی می کنی سعی کن آنها برنده شوند

 ** هیچگاه در دستگاه پیغام گیر تلفن پیام بی معنی و نامفهوم نگذار

 ** وقت شناس باش

 ** از افراد ناشایست دوری کن

 **  در پول دادن به بچه هایت خسیس نباش

** اصالت داشته باش

 ** هیچ وقت به رقیبت اعتماد نکن

 ** از حدی که لازم است مهربانتر باش

 ** وقتی عصبانی هستی به هیچ کاری دست نزن

...........

  ** روز تولد دیگران را به خاطر داشته باش.

 ** حداقل سالی یکبار طلوع آفتاب را تماشا کن.

 ** برای فردایت برنامه ریزی کن.

 ** از عبارت«متشکرم»زیاد استفاده کن.

 ** بدان در چه وقت باید سکوت کنی.

 ** زیر دوش آب برای خودت آواز بخوان.

 ** احمقانه رفتار مکن.

 ** برای هر مناسبت کوچکی جشن بگیر.

 ** اجناسی که بچه ها می فروشند را بخر.

 ** همیشه در حال آموختن باش.

** آنچه می دانی به دیگران بیاموز.

 ** روز تولدت یک درخت بکار.

 ** دوستان جدید پیدا کن اما قدیمیها را از یاد مبر.

 ** از مکانهای مختلف عکس بگیر.

 ** راز دار باش.

 ** فرصت لذت بردن از خوشی هایت را به بعد موکول نکن.

 ** به دیگران متکی نباش.

 ** هیچ وقت در مورد رژیم غذاییت با کسی صحبت نکن.

 ** اشتباه هایت را بپذیر.

 ** بدان که تمام اخباری که می شنوی درست نیست.

 ۱- روز تولد دیگران را به خاطر داشته باش.

 ۲- حداقل سالی یکبار طلوع آفتاب را تماشا کن.

 ۳- برای فردایت برنامه ریزی کن.

 ۴- از عبارت«متشکرم»زیاد استفاده کن.

 ۵- بدان در چه وقت باید سکوت کنی.

 ۶- زیر دوش آب برای خودت آواز بخوان.

 ۷- احمقانه رفتار مکن.

 ۸- برای هر مناسبت کوچکی جشن بگیر.

 ۹- اجناسی که بچه ها می فروشند را بخر.

 ۱۰- همیشه در حال آموختن باش.

 ۱۱-آنچه می دانی به دیگران بیاموز.

 ۱۲- روز تولدت یک درخت بکار.

 ۱۳- دوستان جدید پیدا کن اما قدیمیها را از یاد مبر.

 ۱۴- از مکانهای مختلف عکس بگیر.

 ۱۵- راز دار باش.

 ۱۶- فرصت لذت بردن از خوشی هایت را به بعد موکول نکن.

 ۱۷- به دیگران متکی نباش.

 ۱۸- هیچ وقت در مورد رژیم غذاییت با کسی صحبت نکن.

 ۱۹- اشتباه هایت را بپذیر.

 ۲۰- بدان که تمام اخباری که می شنوی درست نیست.

 ۲۱- بعد از تنبیه بچه هایت, آنها را در آغوش بگیر و نوازش کن.

 ۲۲- گاهی برای خودت سوت بزن.

 ۲۳- شجاع باش , حتی اگر نیستی وانمود کن که هستی , هیچکس نمی تواند تفاوت بین این دو را تشخیص دهد.

 ۲۴- هیچوقت سالگرد ازدواجت را فراموش نکن.

 ۲۵- به کسی کنایه نزن.

 ۲۶- از بین کتاب هایت آنهایی را امانت بده که بازگشتشان برایت مهم نباشد.

 ۲۷- به بچه هایت بگو که آنها فوق العاده اند.

 ۲۸- سحر خیز باش

 ۲۹- سعی کن همیشه خیلی هوشیار باشی , شانس گاهی اوقات خیلی آرام در می زند.

 ۳۰- همیشه ساعتت را پنج دقیقه جلو بکش.

 ۳۱-کسی را که امیدوار است هیچگاه نا امید نکن شاید تنها داروی او باشد

 ۳۲-وقتی با بچه ها بازی می کنی سعی کن آنها برنده شوند

 ۳۳-هیچگاه در دستگاه پیغام گیر تلفن پیام بی معنی و نامفهوم نگذار

 ۳۴-وقت شناس باش

 ۳۵-از افراد ناشایست دوری کن

 ۳۶-در پول دادن به بچه هایت خسیس نباش

 ۳۷-اصالت داشته باش

 ۳۸-هیچ وقت به رقیبت اعتماد نکن

 ۳۹-از حدی که لازم است مهربانتر باش

 ۴۰-وقتی عصبانی هستی به هیچ کاری دست نزن

 ۴۱-بهترین دوست همسرت باش

 ۴۲-تا وقتی شغل بهتری پیدا نکرده ایی شغل فعلیت را از دست نده

 ۴۳-سعی کن مفید ترین و با احساس ترین آدم روی زمین باشی

 ۴۴-از کسی کینه به دل نگیر

 ۴۵-برای تمام موجودات زنده ارزش قائل شو

 ۴۷-شکست را به راحتی بپذیر.

 ۴۷- وقتی پیروز شدی فخر فروشی نکن.

 ۴۸- خودت را در گیر مسائل بی اهمیت نکن.

 ۴۹- هرگز به کسی نگو که خسته و افسرده به نظر می آید.

 ۵۰- همیشه به قولت وفادار باش.

 ۵۱- تا می توانی جدایی ها را به وصل تبدیل کن.

 ۵۲- عادت کن که همیشه حتی زمانی که ناراحت هستی خودت را سرحال نشان دهی.

 ۵۳- زندگی را سخت نگیر.

 ۵۴- هیچ وقت قمار بازی نکن.

 ۵۵- وقتی با کار سختی روبرو شدی به خودت تلقین کن که شکست غیر ممکن است.

 ۵۶- از وسایلت به خوبی محافظت کن.

 ۵۷- انتظار نداشته باش که پول برایت خوشبختی بیاورد.

 ۵۸- برای تغییر دادن دیگران بیش از این تلاش نکن.

 ۵۹- همیشه خوش ظاهر و شیک پوش باش.

 ۶۰- پلها را از بین نبر شاید مجبور شوی بار دیگر از رودخانه عبور کنی.

 ۶۱- خودت را دست کم نگیر.

 ۶۲- متواضع و فروتن باش.

 ۶۳- گاهی فراموش کن.

 ۶۴- قدرت بخشندگی را از یاد مبر.

 ۶۵- نسبت به مردمی که به تو می گویند خیلی صادق و بی ریا هستی محتاط باش.

 ۶۶- دوستی های قدیم را دوباره تازه کن.

 ۶۷- سعی کن زندگی همواره برایت پیام داشته باشد.

 ۶۸- کتاب مورد علاقه ات را برای بار دوم بخوان.

 ۶۹- طوری زندگی کن که روی سنگ قبرت بنویسند: شخصی که از هیچ چیز در ز‌ندگیش پشیمان نبود.

 70 - و بدان در چه وقت باید سکوت کنی...  

از پلکان حرام که نمی‌شود به بام سعادت حلال رسید...

گفتند حالا که «مرگ بر شاه» همه‌گیر شده؛ شعار جدید بدیم: «شاه زنازاده است، خمینی آزاده است». آشفته شده‌بود. گفت: رضاخان ازدواج کرده، این شعار حرام است. از پلکان حرام که نمی‌شود به بام سعادت حلال رسید.

*

طلبه جوان هر روز می‌رفت دبیرستانها درس انگلیسی می‌داد. پولش هم می‌شد مایه امرار معاش. می‌گفت اینطوری استقلالم بیشتره، نواقص حوزه رو بهتر می‌فهمم و با شجاعت بیشتری می‌تونم نقد کنم. بهشتی تا آخر هم با حقوق بازنشستگی آموزش و پرورش زندگی می‌کرد.

*

از بهشتی پرسید؛ روحانی هم می‌تونه تو شورای شهر بره؟ گفت: روحانی همه جا می‌تونه بره به شرط اینکه علم اون رو داشته باشد نه اینکه تکیه‌اش به علوم حوزوی باشه.

گفت: صرف روحانی بودن به فرد صلاحیت ورود به هر کاری رو نمی‌ده.

*

بنی‌صدر که فرار کرد زنش رو گرفتند. زنگ زد که زن بنی‌صدر تخلفی نکرده باید زود آزاد بشه. آزادش نکردند. گفت با اختیارات خودم آزادش می‌کنم. بهشتی می‌گفت: هر یک ثانیه که در زندان باشه گناهش گردن جمهوری اسلامیه

*

الآن بهترین موقعیته، برای کمک به پیروزی انقلاب هم هست! نیت بدی هم که نداریم. آمار شهدای ١۵خرداد رو بالا می‌گیم، خیلی بالا، این ننگ به رژیم هم می‌چسبه!

بهشتی بدون تعلل گفت: با دروغ می‌خواهید از اسلام دفاع کنید؟ اسلام با صداقت رشد می‌کنه نه دروغ!

*

بهشتی اسم جوان رو داده بود برای شورای صدا و سیما. گفته بودند ولی این مخالف شماست، کلی علیه شما دنبال سند بوده! گفت: او جویاست و کنجکاو. چه اشکالی دارد که سندی پیدا کند و مردم رو آگاه کند.

*

همه جمع شده بودند برای جلسه. باهنر رو فرستاده بودند که بهشتی رو بیاره. اومده بود که آماده شید بریم؛ همه منتظر شمایند. بهشتی عذر خواسته بود. گفترذه بود جمعه متعلق به خانواده است، قرار است برویم گردش.

اخم باهنر رو که دید گفت: بچه‌ها منتظرند، سلام برسونید، بگید فردا در خدمتم

 *

به قاضی دادگاه نامه زده بود که: «شنیدم وقتی به مأموریت می‌روی ساک خود را به همراهت می‌دهی. این نشانه تکبر است که حاضری دیگران را خفیف کنی.»

قاضی رو توبیخ کرده بود. حساس بود، مخصوصاً به رفتار قضات...

*

مترجم ترجمه کرد؛ «هیأت کوبایی می‌خواهند با شما عکس یادگاری بگیرند». همه ایستاده بودند تو کادر جز مترجم! پرسید مگه شما نمی‌آیی؟ گفت: همه می‌دونند من توده‌ایم، برای شما بد می‌شود. خندید؛ باید شما هم باشید، دقیقاً کنار من! کادر کامل شد.

*

با بی‌ادبی بلند شد به توهین کردن به شریعتی. بهشتی سرخ شد و گفت: حق نداری راجع به یک مسلمان اینطور حرف بزنی.

هول شدند و چند نفر حرف تو حرف آوردند که یعنی بگذریم. گفت: شریعتی که جای خود! غیر مسلمان را هم نباید با بی‌ادبی مورد انتقاد قرار بدیم.

*

اومده بودند در خانه بهشتی که یک مقام سیاسی خارجی می‌خواهد شما را ببیند. گفت: قراره به فرزندم دیکته بگویم. جمعه‌ام متعلق به خانواده است.

نرفته بود. «بابا آب داد». بنویس پسر بابا!

*

صبح بود، یه اتوبوس آدم پیاده شدند جلوی خونه بهشتی. یه نگاهی و براندازی کردند و دوباره سوار شدند و رفتند. نگو دعوا شده بود، یکی گفته بود خونه بهشتی کاخه! یکی دیگه گفته بودند هشت طبقه است! راننده بهشتی‌شناس بود. همه رو آورده بود دم خونه گفته بود حالا ببینید و قضاوت کنید!!

مثل خرگوش نمی‌دوند، مثل ماهی زیرآبی نمی‌روند

و مثل اسب به سرعت فرار نمی‌کنند و شاید به همین دلیل است که همیشه به صورت " گله" هستند و یک " سگ" از آنها مراقبت می‌کند تا عاقبت خورده شوند.

سگ‌ها مواظب گوسفندها هستند، نمی‌گذارند گرگ‌های وحشی آنها را بخورد و مواظب‌اند که دزد آنها را نبرد و سرانجام قصاب آنها را بکشد.

سگ‌ها وفادارند، ولی نه به گوسفندها، بلکه به قصاب‌ها.

علت اینکه دموکراسی به درد گوسفندان نمی‌خورد این است که آنها یا باید به سگ رای بدهند، یا به قصاب،

در غیر این صورت باید خیانت کنند و به سوی گرگ بروند که او هم آنها را خواهد خورد.

حتی اگر مدرنیزه هم بشوند، فقط بطور مکانیزه کشته می‌شوند، اگر دیندار هم بشوند، عید قربان قتل عام می‌شوند.

اعلام همبستگی میان گوسفندان تا وقتی ترس از گرگ و اعتماد به سگ و چاقوی قصاب است، بیهوده است، فقط باعث می‌شود کشتارگاه مکانیزه ساخته شود.

انتخابات برگزار شد، همه گوسفندان به سگ رای دادند، جز او کسی را نمی‌شناختند.

پشت سر هر گوسفند ناموفق، یک گرگ است.

دموکراسی در دنیای گوسفندها، یعنی انتخاب یکی از این سه گزینه: سگ... گرگ... یا قصاب!!؟؟

 باید سعی کنیم از گوسفند بودن خارج شویم. این کار با مطالعه و مطالبه امکان پذیر است

 سنگاپور یکی از ۱۰کشور توسعه یافته جهان بامساحت ۷۲۸کیلیومتر مربع (نصف جزیره قشم) و ۵میلیون جمعیت (۱۷ برابر کمتر از ایران) تقریبا ۲ برابر کل ایران اقتصاد دارد!

جی‌دی‌پی سنگاپور ۳۵۰میلیارد دلار است و جی‌دی‌پی ایران ۱۹۱میلیارد دلار.

 سنگاپور موفق شده با رعایت ۳ اصل شایسته سالاری، عملگرایی و صداقت بالاترین رتبه‌های جهانی راکسب کند:

رتبه ۱ اثربخش‌ترین دولت جهان

رتبه ۱ شاخص کیفیت نظارت دولتی جهان

رتبه ۱ رقابت‌پذیرترین اقتصاد جهان

رتبه ۱ بهترین قوانین کار جهان

رتبه ۱ سلامت و پایداری شیلات جهان

رتبه ۱ کیفیت زیرساخت‌های هوایی جهان

رتبه ۱ باکیفیت‌ترین جاده‌های جهان

رتبه ۲ نوآورترین کشور جهان

رتبه ۲ آزادترین اقتصاد جهان

رتبه ۲ کمترین تهدیدات امنیتی جهان

رتبه ۲ دارای بیشترین ارتباطات جهانی

رتبه ۳ جذب سرمایه‌گذار خارجی جهان

رتبه ۳ باکیفیت‌ترین خدمات لجستیکی جهان

رتبه ۳ حمل و نقل دریایی جهان

رتبه ۳ صادرکننده کالای پیشرفته جهان

رتبه ۴ بیشترین تعداد کشتی جهان

رتبه ۵ کمترین توقف کشتی‌ها بنادر

رتبه ۵ دارای بیشترین مراکز مالی جهان

رتبه ۷ قانونمندترین و شفاف‌ترین کشور جهان

رتبه ۹ ذخایر بزرگ ارزی جهان

 وصیت نامه آن فقید سعید

 بسم الله الرحمن الرحيم // کل مَنْ عَلَيْها فَانٍ. وَيَبْقی وَجْهُ رَبِكَ ذُوالْجَلالِ وَ الاِكْرامِ

 وصيتنامه بنده گنه‌كار بی‌مقدار، محتاج عفو و رحمت پروردگار و درخواست كننده دعای بندگان مؤمن و مهربان، مهدی بازرگان، به همسر عزيز خود، فرزندان دلبند با همسران گرامی آنها، نوادگان نازنين و به همه خويشاوندان با مهر و صفا، به دوستان ارجمند و به آشنايان و اهل لطف.

 با اقرار به وحدانيت و ربوبيت خالق و با درود بر همه پيامبران علی‌الخصوص خاتم آنها محمد مصطفی صلی‌الله عليه و آله و سلم و بر اهل بيت طهارت و امامت.

 (1) اولين و مهم‌ترين آرزو و توصيه‌ام به خانواده و خويشان و دوستان اين است كه رفتن من برايشان عبرت بوده، به زندگی هميشگی خيلی بزرگتری‌كه در پيش‌ دارند بيشتر از دوروزه دنيای گذران بينديشند و تدارك ببينند.

 زندگی بی‌مرگ و انتها كه خبرش را فرستادگان خدا داده، ما را برحذر از آتش و عذاب و اميدوار به رستگاری و رضوانش كرده‌اند، به فرض كه كسی يقين به وقوع آن نداشته باشد، دليل قطعی هم به دروغ بودن و عدم آن ندارد. حال كه بنا به خبرها و هشدارهای شخصی چون محمد مصطفی(ص) و كتابی چون قرآن، شدت و مدت عذاب چنان وحشتناك و غيرقابل تحمل است كه احتمال وقوعش را هر قدر كم و كوچك بگيريم، مصلحت و منفعت ما ايجاب مینمايد كه با توجه به عظمت واقعه و بینهايت بودن مصيبت، آن را به حساب بياوريم و راه احتياط هم كه شده باشد در پيش گيريم.

 وصيت من اين است كه نه آخرت و قيامت را نفی و فراموش كنيد و نه روزی رسان و آفريننده خودتان را كه برای جهان غير او صاحب و گردانندهای قابل تصور نبوده، اگر خودمان و جهان، دروغ و خيال نباشيم، او هم دروغ و خيال نمیتواند باشد.

 اينك كه دنيا و زندگی در مجموعه و متوسط، ناخشنودی و ناراحتی و زيانكاری است و جريان تاريخ بشريت در جهت افزايش گرفتاري‌ها و سختي‌ها يا توسعه ظلم و فشارهاست، بايد سعی كنيم در عوض، آخرتمان در اثر تحمل و تلاش و با صبر و مرحمت، آباد و خشنود كننده باشد.

 (2)  دومين توصيه (خصوصی ام) به همسر و فرزندان و كسان، مهربانی و گذشت و خدمت‌گزاری در حق يكديگر است. مخصوصاً نسبت به مادرها و پدرها، پس از آن برادر خواهرها، زن و شوهرها و بالاخره ديگر خويشاوندان و صله رحم.

 (3) توصيه سوم قبول عذر تقصيرها و قصورهايم در حق خانواده و كسان و دوستان و هموطنان. از همگی حلاليّت میطلبم و تقاضای بخشش و دعای خير دارم، و رساندن اين تقاضا به كسانی كه در مجلس فاتحه حضور نداشته، آن را نشنيده باشند يا آگاه نشده باشند. هر بدی و نقصان و زيان كه به كسی و به كسانی رسانده باشم و به هر گونه و اندازه و ارتباط كه باشد، چه فردی و شخصی و چه اجتماعی و عمومی و سياسی، تقاضايم اين است كه حلالم نماييد.

 (4) كفن و دفن و ترحيم

 ... وَ ما تَدْری نَفْسٌ ماذا تَكْسِبُ غَداً وَ ما تَدْری نَفْسٌ بِاَی اَرْضٍ تَمُوتُ...

 برای محل دفن قبری را زير سر نگذاردهام كه زحمت بازماندگان كمتر باشد. و محل خاصی را هم در نظر ندارم ولی اگر امكان داشته و خالی از دردسر و اشكال باشد بدم نمیآيد در مقبره بيات در جوار مرقد حضرت معصومه سلام الله عليها و در كنار پدر و مادر و عدهای از برادر خواهرها و عمو و عموزادگان باشد كه احتمال سر خاك آمدن و از خدا طلب مغفرت خواستن برای همه به خاك سپردگان بيشتر باشد.

 برای كفن خلعتی سابقاً از سفر حج آورده و در چمدان عنابی‌رنگ گذارده بودم كه پس از نقل مكان به نارون نمیدانم چه شده است.

 برای مجالس ترحيم و تذكر اگر چه بيشتر جنبه تشريفاتی و تكلف پيدا كرده و جزو آداب و حساب‌های سياسی و گروهی شده، دردی از دنيا و آخرت مردگان و زندگان دوا نمیكند ولی با احتمال اينكه برای افرادی، مختصر عبرت از مرگ و خشيت از خدا و آخرت حاصل شود و حلاليت و آمرزشی نصيب ميت گردد ايراد به برگزاری آن از محل ثلث خودم ندارم خصوصاً اگر همراه با اطعام مساكين و غذای دسته جمعی بدون تعيّن و تشريفات برای بازماندگان و دوستان نزديك باشد. بيشتر از توصيف و تمجيد شخص از دنيا رفته به تذكر قيامت و توجه به آخرت پرداخته شود، توصيه‌های (1) و (2) و (3) نيز بد نيست كه در مجلس ترحيم خوانده شود.

 مهدی بازرگان